дуд

[دود]

1. моддаи тираранги абру бухормонанд, ки аз сӯхтани чизе пайдо шуда, ба ҳаво мебарояд: дуди борут, дуди паровоз, дуди сиёҳ (сафед, хокистарранг, ғализи бадбӯ), дуду ғубор

2. маҷ. оҳ; оҳу нола, фиғон; дуди дил оҳу фиғон; сӯзу гудози ботинӣ

3. маҷ. ба маънои сиёҳӣ, тирагии ғамангез ва ғ. истеъмол мешавад: дуди алам, дуди оҳ, дуди ситам; дуд додан сигарет кашидан; дар дуд хушк кардан барои хӯрдан тайёр кардан (-и моҳӣ, гӯшт ва ғ.); дуд кардан а) дуд баровардан (ба ин маънӣ ҳамчун таркиби феълии монда ва гузаранда кор фармуда мешавад); б) сӯзонда дуди чизеро баровардан; даргирондан (мас., сигарет ё исфандро); дуд ба дуд кашидан пайиҳам, дуд болои дуд кашидан (чилиму сигаретро); дар байни дуду оташ дар байни тирборон; дуди касе баромадан фиғони касе баромадан; сахт ғаму ғусса хӯрдан; дуд аз димори касе баромадан (баровардан) димор аз рӯзгори касе баромадан (баровардан); нобуд кардан, азият кашидан, зиндагӣ ба ӯ тира гардидан

◊ дуд аз ҷигар баромадан а) оҳу фиғон кардан, сӯзу гудоз кардан; б) ғаму ғусса хӯрдан; сахт ғамгин шудан; дуд аз ҷони касе баровардан касеро ба ҳалокат расонидан, несту нобуд сохтан; муқ. димор аз ҷони касе баровардан; дегу дуд кунонидан хӯрок пазондан, ба хӯрокпазӣ водор сохтан; дуд ба димоғ задан а) ниҳоят хафа шудан, бисёр ғамгин шудан; б) сахт оташин шудан, ғазабнок шудан